ยุทธวิธีการรบ (Military Tactic) เป็นสิ่งที่เกิดจากนักการทหารที่ต้องการชนะในสงครามหรือการยุทธนั้นๆ เป็นวิธีที่นักการทหารจัดรูปขบวนใช้กำลังทหารเพื่อเอาชนะข้าศึก มันปรับเปลี่ยนไปตามยุคสมัยและอาวุธที่ทหารใช้ แต่แน่นอนว่าบางยุทธวิธีมีบางอย่างที่คล้ายกับยุทธวิธีเดิมที่ใช้ในสมัยก่อน แค่เปลี่ยนไปตามบริบทสถานการณ์หรืออาวุธที่ใช้ ซึ่งในวันนี้จะมาพูดถึง กลยุทธ์แบบขั้นบันได หรือ ที่ในภาษาอังกฤษเรียกว่า “Oblique Order”
การโจมตีแบบขั้นบันไดเกิดขึ้นในช่วง 380 ปี ก่อน ค.ศ. ในห้วงสงครามระหว่างนครรัฐกรีกกันเองที่เรียกว่า สงคราม บีโอเธียน (Boeotian War) อันเป็นสงครามระหว่าง สมาพันธ์บีโอเธียน (Boeotian League) นำโดยนครรัฐ ธีบส์ (Thebes) และ และสมาพันธ์เพโลพอนนีเซียน (Peloponnesian League) ที่นำโดย นครรัฐสปาร์ตา (Sparta) ทั้งนี้กองทัพของนครรัฐกรีกในห้วงนั้นต่างใช้นักรบที่เรียกว่า ฮอปไลต์ (Hoplite) ซึ่งคือ ทหารติดอาวุธหนัก อาวุธหลักคือหอกยาว 2.5 เมตรปลายทำด้วยเหล็กหรือทองแดง อาวุธรองจะเป็นดาบหรือกริช พวกเขามีโล่ เส้นผ่านศูนย์กลาง 80 เซนติเมตร ที่มีน้ำหนักราว 8 กิโลกรัม พวกเขายังมีหมวกเหล็ก สนับแข้ง และสนับแขนเพื่อป้องกันตัว ในเวลารบ ทหารฮอปไลต์ จะจัดรูป ฟาลังซ์ คือ ฮอปไลต์ หลายนายจะจัดแถวซ้อนกันหลายแถวเป็นขบวนแน่นๆ
การปะทะกันของฮอปไลต์
ที่มา – https://pbs.twimg.com/media/DhaOMxOX0AEYRfz.jpg
เมื่อ ฮอปไลต์ ปะทะกันพวกเขาจะแทงข้ามศีรษะให้ข้ามโล่ฝ่ายตรงข้าม หรือใช้โล่ดันกัน และเมื่อฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งแตก การประชิดตะลุมบอนจึงจะเกิด จุดอ่อนของขบวนรบ ฟาลังซ์ นั้นคือความไม่คล่องตัว และขาดการป้องกันระวังทางปีก โดยเฉพาะอย่างยิ่งปีกขวา เพราะโดยปกติ พวกเขาถือหอกที่มือขวาและถือโล่ในการปกป้องตนเองด้านซ้าย ดังนั้นคนที่อยู่ขวาสุดของแถวจึงไร้การป้องกัน ดังนั้นคนที่อยู่ทางขวาสุดหรือปีกขวาสุดมักจะเป็นนักรบที่ขึ้นชื่อว่าแกร่งสุด ซึ่งพวก สปาร์ตา ขึ้นชื่อว่ามีทหาร ฮอปไลต์ ที่แข็งแกร่งที่สุดในบรรดารัฐกรีกทั้งหมด ในช่วงก่อนเกิดสงคราม บีโอเธียน สปาร์ตา คงความเป็นใหญ่มีอิทธิพลเหนือนครรัฐกรีกเกือบทั้งหมด
แต่ไม่นานนักสปาตาร์ถูกท้าทายอำนาจด้วย ธีบส์ ทำให้สงครามเกิดขึ้น ทั้ง 2 ปะทะกันครั้งใหญ่ที่ ในการยุทธที่ เล็กตรา (Battle of Leuctra) เมื่อ 371 ปีก่อน ค.ศ. โดยกองทัพพันธมิตร สปาร์ตา นั้นมีราวๆ 11,000 นาย ในจำนวนนี้เป็น ชาวสปาร์ตา 2,000 นาย และยังมีทหารม้าอีก 1,000 นาย ส่วนกองทัพธีบส์และพันธมิตร มีราวๆ 7,000 นาย ในจำนวนนี้มีกองกำลังนักรบศักดิ์สิทธิ์แห่งธีบส์อันแข็งแกร่ง 300 นาย และยังมีทหารม้าธีบส์ ขึ้นชื่อว่าแกร่งสุดในกรีกอีก 600 นาย ฝ่าย ธีบส์ ยังมีทหารราบเบานั้นคือ ทหารที่ถือแหลนไว้เขวี้ยงใส่ข้าศึก กองทัพธีบส์นำโดย เอปามีโนนดัส (Epaminondas) ซึ่งในตอนแรกพันธมิตร ธีบส์ ต่างหวาดกลัวที่จะเผชิญหน้า สปาร์ตา แต่ เอปามีโนนดัส ก็โน้มน้าวให้พวกเขารบได้สำเร็จ
ที่มา – https://pbs.twimg.com/media/DxObMdeX0AApfKo.jpg
เมื่อถึงวันรบฝ่าย สปาร์ตา จัดขบวนรบตามแบบมาตรฐาน พวกเขาจัดขบวนหน้ากระดานเสมอกันเป็น ฟาลังซ์ 4 ขบวนทัพ โดยมี นักรบ สปาร์ตา อยู่ทางปีกขวาสุด ส่วน ทหารม้าและทหารราบเบาอยู่ด้านหน้า ส่วนฝ่ายธีบส์ นั้นได้ทำสิ่งที่พวก สปาร์ตา ไม่เคยเจอมาก่อน โดยการจัดให้ปีกซ้ายของพวกเขามีขบวนทัพที่หนาที่สุดนั้นคือ เป็นฟาลังซ์ 50 แถว!! แต่ กองกลางและปีกขวากับวางขบวนรบฟาลังซ์ ไว้บางมาก การปะทะกันเริ่มต้นเมื่อทหารราบเบาและทหารม้าของทั้ง 2 ฝ่ายปะทะกันประปราย ทหารม้าของธีบส์ สามารถขับไล่ทหารม้าสปาร์ตาออกไปได้ แต่เมื่อพวกเขาจะขยายผลต่อ ฮอปไลต์สปาร์ตา ก็มาขัดขวางไว้ ต่อมาพวกธีบส์ เลยส่งฮอปไลต์ ทางปีกซ้ายที่จัดขบวนหนาๆเข้าปะทะกับ ฮอปไลต์สปาร์ตาทางปีกขวาด้วยรูปขบวนที่เล็กกว่าทำให้ พวกสปาร์ตา ถูกพวกธีบส์ที่แตกพ่าย โดยที่ ฟาลังซ์พันธมิตรของสปาร์ตายังไม่ทันได้รบด้วยซ้ำ เมื่อเห็นพวกสปาร์ตา ถอยพวกเขาก็ถอยตาม ชัยชนะตกเป็นของฝ่ายธีบส์ในที่สุด
การปะทะกันของ สปาร์ตา และ ธีบส์ ที่เลคตร้า
ที่มา – https://battlesandcampaigns.files.wordpress.com/2016/12/rszfpwp.jpg?w=1200
กองทัพของธีบส์จัดให้ปีกใดปีกหนึ่งเข้มแข็งกว่ากำลังส่วนใหญ่
ในเวลาต่อมายุทธวิธีก็ถูกเรียกว่า การโจมตีแบบขั้นบันได นั้นคือ การวางกำลังให้ปีกใดปีกหนึ่งของฝ่ายเรานั้นมีความเข้มแข็งกว่าอีกปีก และใช้ปีกนั้นในการโจมตีข้าศึก แทนที่จะกระจายกำลังให้บาลานซ์กันทุกแนวรบ แต่มันก็มีความเสี่ยงเหมือนกันเพราะถ้าหากปีกที่อ่อนแอถูกข้าศึกโจมตีกองทัพฝ่ายที่ใช้ยุทธวิธีขั้นบันไดก็มีสิทธิที่จะพ่ายแพ้เหมือนกัน คนที่ใช้ยุทธวิธีนี้จะต้องมั่นใจว่า ปีกที่เข้มแข็งต้องโจมตีข้าศึกให้แตกหักในเวลาอันสั้น ยุทธวิธีนี้ถูกนำมาใช้จนโด่งดังอีกครั้งในช่วง คริสต์ศตวรรษที่ 18 หรือในยุคที่ อาวุธดินปืนเป็นอาวุธหลักในการทำสงคราม พระเจ้าเฟรเดอริกมหาราช กษัตริย์นักรบแห่งปรัสเซีย ชอบใช้ยุทธวิธีนี้มาก
บ่อยครั้งที่ กองทัพปรัสเซีย มักระดมกำลังส่วนใหญ่เข้าโจมตีปีกของข้าศึก ซึ่งในยุคของเขานั้น การที่จะระดมกองทัพใหญ่เข้าโจมตีจุดใดจุดหนึ่งของข้าศึกนั้นเป็นไปได้ยาก แต่กองทัพปรัสเซียในเฟรเดอริกนั้นขึ้นชื่อเรื่องมีวินัยที่เข้มงวด และได้รับการฝึกอย่างหนัก พวกเขาเดินทัพและแปรขบวนได้เร็วกว่ากองทัพทั่วไปในยุโรป ในห้วงแรกกองทัพเฟรเดอริกก็จัดแถวหน้ากระดานขนานกับแนวรบข้าศึกเหมือนปกติ แต่เมื่อกำลังเข้าปะทะพวกเขาจะแปรขบวนเป็นแถวตอนลึก และเดินเยื้องไปทางปีกใดปีกหนึ่งของข้าศึกเรื่อยๆ และเมื่อเข้าใกล้ระยะโจมตี ทหารปรัสเซียแปรขบวนกลับเป็นแถวหน้ากระดาน เพื่อโจมตีปีกใดปีกหนึ่งของข้าศึก แต่ยุทธวิธีของเฟรเดอริกก็นับว่าเสี่ยงและเคยล้มเหลวมาแล้วหากข้าศึกรู้ตัวเสียก่อน
การเคลื่อนกำลังส่วนใหญ่เข้าโจมตีปีกใดปีกหนึ่งของข้าศึกแบบเฟรเดอริกมหาราช
ทุกยุทธวิธีที่เกิดขึ้นมาในสงครามนั้นล้วนถูกสร้างมาเพื่อเป็นแนวทางให้นักการทหารได้ใช้ แล้วแต่ว่าแต่ละคนจะนำมันมาปรับใช้อย่างไรจึงจะได้ผล และในบางครั้งมันอาจจะสำเร็จหรือล้มเหลวก็ขึ้นกับปัจจัยที่ต่างกันไป